Jak wynika z przepisów ruchu drogowego pojazdami uprzywilejowanymi są te, służące w formacjach ratownictwa życia, zdrowia lub ludzkiego mienia. Do grona pojazdów uprzywilejowanych wchodzą w skład też pojazdy, z których korzystają jednostki bezpieczeństwa i porządku publicznego. Zgodnie z tym pojazdami uprzywilejowanymi są np. karetki , pojazdy policji, straży pożarnej czy straży miejskiej. Każdy pojazd uprzywilejowany w czasie akcji musi oznajmić swoją obecność na jezdni, tak żeby pozostali uczestnicy ruchu mogli na nie poprawnie reagować.
Pojazdy uprzywilejowane mają swoje prawa, które mogą użyć w ustalonych przypadkach. W normalnych sytuacjach drogowych są zobowiązane do stosowania się do zasad i przepisów, podobnie jak pozostali kierowcy. Wyłącznie w sytuacjach, kiedy pojazd uprzywilejowany musi utrzymać bezpieczeństwo albo uczestniczy akcji ratowania zdrowia, mienia, życia ludzkiego czy jest częścią przejeżdżającej kolumny pojazdów uprzywilejowanych może skorzystać ze swoich praw. Tym prawem jest możliwość niestosowania się do zasad ruchu oraz pionowych i poziomych znaków drogowych. Kierowcy pojazdów uprzywilejowanych mogą jechać pod prąd i zatrzymywać się w przestrzeniach zabronionych.
Wymogiem jest zakomunikowanie obecności sygnałem świetlnym oraz dźwiękowym, przy zapalonych światłach mijania czy światłach drogowych. Sygnał dźwiękowy nie jest niezbędny podczas postoju pojazdu, ale absolutnie konieczne jest utrzymanie wyjątkowej ostrożności. Kierowca pojazdu uprzywilejowanego musi obowiązkowo stosować się nakazów upoważnionej osoby do kierownictwa ruchu drogowego niezależnie od sytuacji.
Jak zachować się podczas przejazdu pojazdów uprzywilejowanych?
Wszyscy uczestnicy ruchu drogowego: kierowcy, motocykliści albo piesi są zobowiązani do szczególnego zachowania w pobliżu pojazdu uprzywilejowanego. Każda z tych osób w obecności pojazdu uprzywilejowanego powinna usunąć się z drogi, torując łatwą i bezpieczną drogę . W takiej sytuacji dopuszczalny jest zjazd na pas zieleni, pobocze albo zatrzymanie pojazdu na zatoce albo przystanku autobusowym. Zwykle kierowcy zjeżdżają do pobliskiej krawędzi jezdni. Bywają sytuacje, kiedy nie powinno się zatrzymywać, żeby nie spowalniać ani nie wywoływać gwałtownego hamowania pojazdu uprzywilejowanego. Tak samo kierowcy, motocykliści jak i pojazdy uprzywilejowane muszą wyjątkowo ostrożnie zachowywać się na skrzyżowaniu, zwłaszcza że pojazd uprzywilejowany może się na nim pojawić mimo czerwonego światła. Warto dodać, że piesi również muszą uznać pierwszeństwo karetki, radiowozu lub strażackiego wozu. Bezwzględnie niedopuszczalne jest wbieganie na przejście, także mając zielone światło. Osoby, co już wstąpiły na pasy, muszą prędko z nich zejść. Lepiej wiedzieć o tych zasadach, dlatego że nieprzestrzeganie ich grozi mandatem.
Czy mogę wyprzedzać pojazd uprzywilejowany?
Wyprzedzanie pojazdu uprzywilejowanego wzbudza sporo wątpliwości kierowców. O wyprzedzaniu karetki pogotowia ratunkowego, radiowozu, wozu strażackiego czy innego pojazdu uprzywilejowanego nie myślimy, kiedy uczestniczą w akcji ratowniczej lub powiązanej z utrzymaniem bezpieczeństwa. Wówczas zobowiązaniem każdego uczestnika ruchu drogowego jest oddanie pierwszeństwa. Jak zachować się, kiedy pojazd uprzywilejowany będzie obecny na drodze, jednak nie będzie wykazywał swojego pośpiechu?
W terenie zamieszkałym bez względu na położenie kierowcy mają zakaz wyprzedzania pojazdu uprzywilejowanego. Bez względu na to, czy pojazd stosuje sygnały świetlne i dźwiękowe czy też nie, wyprzedzenie pojazdu uprzywilejowanego w terenie zamieszkałym grozi mandatem i punktami karnymi. Tylko i wyłącznie poza terenem mieszkalnym wolno wyprzedzić pojazdy uprzywilejowane, jeśli nie uczestniczą w akcji. W trakcie manewru wymijania trzeba utrzymać szczególną ostrożność. Warto mieć na uwadze, że pojazd uprzywilejowany może okazać się potrzebny zawsze, a wtedy i tak należy mu się pierwszeństwo. W pobliżu pojazdu uprzywilejowanego za każdym razem należy dbać o bezpieczną jazdę wszystkich.
Kolizja z pojazdem uprzywilejowanym, kto będzie odpowiedzialny?
Choć każdy pojazd uprzywilejowany posiada swoje prawa, a kierowcy muszą ustępować pierwszeństwa, zawsze może dojść do kolizji z udziałem pojazdu uprzywilejowanego. Zderzenie z pojazdem uprzywilejowanym nie przesądza, że to drugi kierowca automatycznie ponosi winę za spowodowanie wypadku. Taką sytuację osądza się indywidualnie, żeby przesądzić, jaka ze stron nie zachowała odpowiedniej ostrożności i spowodowała kolizję. Kierowca pojazdu uprzywilejowanego również może być uznany za sprawcę i pociągnięty do odpowiedzialności, jeżeli nie zachował koniecznych wytycznych. Oceniane są takie warunki, jak sygnalizacja dźwiękowa i świetlna pojazdu uprzywilejowanego, możliwość drugiego kierowcy do dostrzeżenia pojazdu uprzywilejowanego i odpowiedniej reakcji. Wpływ ma też ogólna sytuacja , a nawet warunki pogodowe.
